نحوه شناسایی طلای تقلبی

در بازارهای پرنوسان فلزات گرانبها، تشخیص اصالت یکی از مهم‌ترین چالش‌های سرمایه‌گذاران است. متأسفانه، افزایش قیمت طلا همواره با افزایش شیوع طلای تقلبی در بازار همراه بوده است. طلای تقلبی نه تنها سرمایه افراد را در معرض خطر قرار می‌دهد، بلکه اعتماد عمومی به این بازار را نیز تضعیف می‌کند. آگاهی از نحوه شناسایی طلای تقلبی برای هر خریداری که قصد سرمایه‌گذاری در طلا (اعم از سکه، جواهرات یا طلای آب ‌شده) دارد، یک مهارت ضروری است. این مقاله به طور جامع، روش‌های ساده، نیمه‌حرفه‌ای و تخصصی تشخیص طلای‌تقلبی را بررسی کرده و راهکارهایی عملی برای محافظت از سرمایه شما ارائه می‌دهد.

در مقاله گذشته از گلدنفا راجع به طلای بدون اجرت از کجا و چگونه بخریم؟صحبت شد.طلای بدون اجرت یکی از بهترین گزینه‌ها برای سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش دارایی‌ها به شمار می‌رود. با حذف هزینه‌های اضافی مانند اجرت ساخت طلا ، این نوع طلا فرصتی عالی برای خرید طلای خالص با کمترین هزینه فراهم می‌کند.

تعریف طلای تقلبی و انواع رایج آن

طلای تقلبی به هر نوع ماده‌ای اطلاق می‌شود که ظاهری شبیه به طلای خالص یا عیار بالا دارد، اما در واقع از فلزات پایه ارزان‌تر ساخته شده یا با فلزات دیگر پوشانده شده است.

۱. انواع رایج طلای تقلبی:

• طلای آبکاری شده (Gold Plated): در این نوع، یک لایه نازک از طلای واقعی بر روی یک فلز پایه مانند مس، برنج، یا نیکل کشیده می‌شود. این نوع طلای تقلبی در ظاهر کاملاً شبیه طلاست، اما به سرعت فرسوده می‌شود.
• سنگین‌سازی با تنگستن: از آنجایی که تنگستن (Tungsten) تقریباً چگالی یکسانی با طلا دارد، کلاهبرداران از شمش یا سکه‌های تنگستنی که با لایه‌ای از طلای واقعی پوشانده شده‌اند، به عنوان طلای‌تقلبی برای فریب آزمایش‌های چگالی استفاده می‌کنند.
• آلیاژهای با عیار پایین: در این روش، فلزاتی مانند کادمیوم یا روی به طلا اضافه می‌شوند تا وزن آن بالا رفته و عیار واقعی طلا بسیار کمتر از ادعای فروشنده باشد.

روش‌های ساده خانگی برای شناسایی طلای تقلبی

این آزمایش‌های سریع و ساده می‌توانند در مراحل اولیه، احتمال تقلبی بودن طلا را مشخص کنند.

۱. آزمون مغناطیس (Magnetic Test):

طلای‌تقلبی اغلب شامل فلزات پایه مانند آهن، کبالت یا نیکل است که خاصیت مغناطیسی دارند.

• نحوه اجرا: یک آهنربای قوی (مانند آهنربای نئودیمیوم) را به طلای مورد نظر نزدیک کنید.
• نتیجه: طلای تقلبی که حاوی فلزات مغناطیسی باشد، به سمت آهنربا کشیده می‌شود. طلای خالص (و آلیاژهای طلای استاندارد) نباید هیچ‌گونه واکنشی به آهنربا نشان دهند.

۲. آزمون چگالی و وزن مخصوص (Density Test):

طلا یکی از سنگین‌ترین فلزات روی زمین است. چگالی طلای ۲۴ عیار حدود $19.3$ گرم بر سانتی‌متر مکعب است. سنجش دقیق چگالی می‌تواند طلای‌تقلبی را شناسایی کند.

• نحوه اجرا: وزن طلا را اندازه‌گیری کرده، سپس آن را در آب غوطه‌ور سازید و حجم آب جابه‌جا شده را اندازه‌گیری کنید. چگالی از تقسیم جرم بر حجم به دست می‌آید.
• نتیجه: اگر چگالی نمونه بسیار کمتر از $19.3$ (برای طلای ۲۴ عیار) یا نزدیک به چگالی فلزات ارزان‌تر باشد، نشان‌دهنده طلای‌تقلبی است.

۳. آزمون خش‌ناپذیری (Scratch Test):

طلا فلزی نرم است. این روش برای تشخیص طلای تقلبی که از فلزات سخت‌تر ساخته شده، مفید است.

• نحوه اجرا: یک شیء را به آرامی روی سطح طلا بکشید.
• نتیجه: اگر سطح طلا به راحتی خش بردارد، نشانه نرمی و اصالت آن است. اگر با فشار کم خراشی ایجاد نشود، یا زیر لایه طلایی، فلز دیگری نمایان شود، احتمالاً با طلای تقلبی روبرو هستید.

روش‌های نیمه‌حرفه‌ای و تخصصی تشخیص طلای تقلبی

برای تشخیص دقیق و بی‌نقص طلای‌تقلبی، به‌ویژه در مورد شمش‌ها و طلای آبکاری شده، نیاز به ابزار و دانش تخصصی است.

۱. آزمون اسید نیتریک (Acid Test):

این روش یکی از مطمئن‌ترین راهکارها برای تشخیص عیار دقیق طلا و شناسایی طلای تقلبی است.

• نحوه اجرا: مقدار بسیار کمی از طلا را خراش داده و قطره‌ای از اسید نیتریک با غلظت مشخص (متناسب با عیار مورد ادعا) روی آن می‌ریزند.
• نتیجه:
  • اگر طلا واکنش ندهد و رنگ آن ثابت بماند، عیار ادعایی درست است.
  • اگر طلای تقلبی باشد (مانند برنج یا مس)، به سرعت واکنش داده، کف کرده و رنگ آن تغییر می‌کند یا سبز/سیاه می‌شود.
  • (توجه: انجام این آزمایش باید توسط کارشناس و با رعایت نکات ایمنی انجام شود.)

۲. استفاده از دستگاه‌های XRF (اشعه ایکس فلورسانس):

پیشرفته‌ترین و غیرمخرب‌ترین روش برای شناسایی طلای‌تقلبی در صنعت است.

• نحوه اجرا: دستگاه XRF پرتوهای اشعه ایکس را به نمونه طلا می‌تاباند. هر عنصر، انرژی مشخصی را به دستگاه بازتاب می‌دهد.
• نتیجه: این دستگاه در عرض چند ثانیه، ترکیب دقیق شیمیایی فلزات تشکیل دهنده نمونه و عیار دقیق طلا را بدون آسیب رساندن به آن، مشخص می‌کند. این روش بهترین راهکار برای تشخیص فریب‌هایی مانند تنگستن است.

۳. آزمون مافوق صوت (Ultrasonic Testing):

این روش برای تشخیص سنگین‌سازی‌های داخلی در شمش‌های طلای تقلبی به کار می‌رود.

• نحوه اجرا: با استفاده از امواج اولتراسونیک، سرعت عبور صدا از فلز مورد نظر اندازه‌گیری می‌شود.
• نتیجه: اگر شمش از فلزات مختلفی تشکیل شده باشد (مانند تنگستن و طلا)، سرعت عبور موج تغییر می‌کند و دستگاه وجود ناخالصی یا فلز دیگری را در هسته طلای تقلبی نشان می‌دهد.

ملاحظات کلیدی در خرید و محافظت در برابر طلای تقلبی

بهترین راهکار برای مقابله با طلای‌تقلبی، پیشگیری در هنگام خرید است.

۱. همیشه به دنبال کدهای شناسایی باشید:

• کد استاندارد (هالوگرام): هر قطعه طلای استاندارد (به ویژه طلای آب شده و شمش) باید دارای کد شناسایی و شماره استاندارد باشد. این کدها برای طلای آب شده توسط آزمایشگاه‌های عیارسنجی معتبر حک می‌شوند.
• عیار حک شده: طلاهای جواهری باید دارای کد عیار (مانند ۷۵۰ برای ۱۸ عیار) باشند.

۲. محل خرید خود را انتخاب کنید:

همواره طلای تقلبی بیشتر در فروشگاه‌های نامعتبر و بازارهای غیررسمی یافت می‌شود.

• خرید از صرافی‌ها و طلافروشی‌های مجاز: خرید از واحدهای صنفی دارای جواز و اعتبار بالا، ریسک مواجهه با طلای تقلبی را به حداقل می‌رساند.
• طلای آب شده: طلای آب شده که توسط آزمایشگاه‌های عیارسنجی دارای مهر و کد استاندارد باشد، ایمن‌ترین نوع طلا برای سرمایه‌گذاری است.

۳. گواهی اصالت بخواهید:

برای هر خرید عمده، به ویژه شمش‌ها، همواره از فروشنده گواهی اصالت و فاکتور رسمی درخواست کنید. این اسناد تضمین می‌کنند که در صورت اثبات تقلبی بودن طلا در آینده، امکان پیگیری قانونی وجود داشته باشد.

شناسایی طلای تقلبی ترکیبی از توجه به جزئیات فیزیکی، دانش شیمیایی پایه و استفاده از ابزارهای تخصصی است. از روش‌های ساده مانند آزمون مغناطیس گرفته تا ابزارهای پیچیده XRF، هر خریداری می‌تواند با اتخاذ تدابیر احتیاطی مناسب، از سرمایه خود در برابر خطر طلای‌تقلبی محافظت کند. بهترین دفاع، خرید آگاهانه از منابع معتبر و اعتماد به کارشناسان و آزمایشگاه‌های عیارسنجی دارای سابقه درخشان است.پس از خرید طلا با توجه به اهمیت موضوع اصالت طلا ری‌گیری ۶ رقمی برای تهران و ۴ رقمی برای شهرستان‌ها و همچنین قابلیت استعلام آن از طریق سایت reygiri.com بسیار مهم است.

سوالات متداول در مورد طلای تقلبی